ISPARTA TANITIMI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Isparta şehri, Isparta ilinin merkezidir. 2010 yılı nüfus sayımına göre kent merkezi 223.000, merkez ilçenin (köy ve beldelerle birlikte) nüfusu 244.045, Isparta il nüfusu ise 448.298'dır.[2] Şehrin denizden yüksekliği (rakım) 1035 metredir. Şehir, yöreye özgü el dokuması halılarıyla ve gül yetiştiriciliğiyle tanınmaktadır. Isparta, nüfusu artan bir ildir. TÜİK'in yayınladığı 2010 Yılı ADNKS veri tabanına göre 223.000 olan merkez nüfusuyla Isparta; Akdeniz Bölgesi'nin en önemli kentlerinden biridir. Isparta, nüfus bakımından Türkiye'nin 29. büyük kentidir. Konu başlıkları 1 Tarihçe 1.1 Tarih Öncesi Dönemlerde Isparta 2 Coğrafya 2.1 Coğrafî Konum 2.2 İklim ve bitki örtüsü 3 Ekonomi 3.1 Sanayi 4 Altyapı 4.1 Sağlık 4.2 Ulaşım 5 İdarî yönetim 5.1 Merkeze Bağlı Beldeler 6 Nüfus 7 Eğitim 8 Kardeş şehirler 9 Kaynakça 10 Dış bağlantılar Tarihçe Isparta'nın ilkçağlardaki tarihi, öncelikle Pisidya bölgesinin genel tarihi akışı içinde ele alınmalıdır. Gerçekte, Isparta ve çevresinde Hititlere ait bazı eserlerin ele geçirilmiş oluşu; bu bölgedeki Hitit hakimiyetine işaret ederse de Isparta'nın bu devirlerdeki şehir tarihini, tam anlamıyla açıklığa kavuşturmak mümkün değildir. Tarihi dönemlerde Hitit egemenliği altındaki bu bölgeye daha sonra İyonlar ve Lidyalılar hakim olmuşlardır. M.Ö.546 tarihinde Perslerin Lidya Devletini yenmesi ve Anadolu'ya hâkim olmaları ile Isparta; Perslerin üstünlüğünü kabul etmek zorunda kalmıştır. Büyük İskender, MÖ 333 yılında Lidya'yı alarak tarihi Asya seferine başladı. Önce Sagalassus’u alan İskender, daha sonra Dinar’a geçerek Pisidia'nın tamamını ülkesine bağlamış oldu. Pisidia, İskender İmparatorluğunun parçalanması ile Seleukos'ların hissesine düştü. Daha sonra da Bergama Krallığına bağlandı. Bu Krallığın M.Ö. 2. yüzyılda yıkılmasını izleyen günlerde, Romalılar Anadolu'yu ele geçirmiş oldular. Ağlasun’un eski önemini kaybetmesinden sonra Isparta, Psidya Piskoposluğunun (daha sonra Rum Metropolitliği'nin) merkezi haline geldi. Roma yönetiminin ikiye ayrılması üzerine Isparta ve çevresi, Doğu Roma İmparatorluğu'na bağlanmış oldu. İlk Yunan muhacirleri Anadoluya çıktıkları zaman buranın güzelliğini işitmişler ve Isparta anlamına olarak (İs-Barid) demişler. Bu kelime zamanla (Sparta - Isparta) şeklini almıştır. Her şeyden önce .Pisidia kelimesi üzerinde durmak faydalı olacaktır. Anadolu kıtası daha büyük İskenderin hakimiyetinden önce ondört bağımsız parçaya ayrılmış bulunuyordu. İşte Pisidia bugünkü Isparta ile Burdurun bir kısmını teşkil ediyor. Ve (Isauria - Beyşehir). (Seydişehir), (Phylia - Antalya) ve (Phfygia - Burdur) ilinin bir kısmı ile Kütahya ve havalisiyle çevreli bulunuyordu. Isparta : Romalıların önemli ve meşhur bir şehri idi. Hristiyanlığın tamamıyle yerleşmesinden sonra, burası bir Piskoposluk merkezi idi. Burada Isparta adına para basılmıştır. Tarih Öncesi Dönemlerde Isparta Yörenin yerleşme tarihi, paleolitik dönemle başlamaktadır. 1944 yılında Şevket Aziz Kansu döneminde yapılan incelemeler sonucunda Bozanönü Ovası'nın ortasında bulunan Kapıini Mağarası, üst paleolitik eserleri vermektedir. Keçiborlu’nun Gümüşgün (Baladız) yakınlarında Prof. Louis’in yaptığı kazılarda, Mezolitik çağına ait “Mikrolit” adı verilen çakmaktaşlarına rastlanmıştır. Tarih öncesi çağın üçüncü dönemi, neolitik devri olmuştur. Bu devre ait Yeniköy (Ş. Karaağaç) Höyüğü'ndeki buluntular bunu doğrulamaktadır. Toprak Tol Höyüğü ve Köşktepe’de rastlanan küp mezarlar ile ele geçen başka buluntular, Isparta’daki yerleşimin Kalkolitik dönemde de var olduğunu göstermektedir. Kalkolitik dönem sonrası Tunç Kültürleri, Pisidia ovasında oldukça yaygın bir biçimde gözlenebilir. Coğrafya Coğrafî Konum Isparta şehir merkezi; Akdeniz Bölgesi'nin kuzeyinde, Antalya Bölümü, Göller Bölgesi'nde yer alır. Doğusunda Eğirdir, kuzeyinde Atabey ve Gönen ilçeleri, batısında Burdur İli bulunmaktadır. Merkez ilçeye en yakın ilçe, 22 kilometre ile Atabey'dir. Merkez ilçe Isparta; ilin dokuz ilçesi ile komşu değildir. Merkez ilçeye en uzak olan ilçe ise 175 kilometre ile Yenişarbademli'dir. İklim ve bitki örtüsü Akdeniz iklimi ile karasal iklim arasında bir geçiş iklimine sahiptir. Kışları serin ve yağışlı yazları ise sıcak ve kurak geçmektedir.[3] Çevresindeki göllerin iklim üzerinde önemli etkisi vardır. Yağışların büyük bir bölümü kış ve ilkbahar aylarında düşmektedir. Yıl içinde en çok yağış Aralık ve Ocak aylarında yaşanmaktadır. Aylık yağış miktarları Ağustos ayına kadar düzenli olarak düşmekte ve Temmuz, Ağustos aylarında en kurak dönemine ulaşmaktadır. Eylül'den itibaren yağış miktarı tekrar artmaya başlamaktadır.[4] Bitki örtüsü bozkırdır. Isparta'nın Akdeniz iklimini yaşayamamasının nedenlerinden biri ise Toros Dağları'nın arkasında kalmasıdır. Ortalama Veriler Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Arl Ort.En Yüksek °C 6.5 7.6 11.7 16.4 21.8 26.6 30.3 30.3 26.6 20.7 13.4 7.7 Ort.En Düşük °C -2.2 -1.8 0.4 4.4 8.1 11.8 14.9 14.3 10.0 6.0 1.7 -0.9 Ort. Güneşlenme Süresi (saat) 3.8 4.9 6.1 6.9 8.7 11.0 11.8 11.3 9.8 7.3 5.2 3.3 Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 12.0 10.6 10.7 11.4 10.4 6.2 4.0 2.9 3.5 6.2 8.3 12.4 Kaynak: meteor.gov.tr Isparta Panoramik. Ekonomi Sanayi Şehirde Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi, Isparta Deri Organize Sanayi Bölgesi, Yalvaç Organize Sanayi Bölgesi ve iki adet Sanayi Sitesi bulunmaktadır. Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi; şehir merkezine 26, Isparta Havalimanı'na 4 kilometre uzaklıktadır. Altyapı Sağlık Şehirdeki ilk yataklı tedavi kurumu olan Gureba Hastanesi; 1900 yılında halkın bağışlarıyla kurulmuş ancak 1914 yılındaki depremle kullanılamaz hale gelmiştir. 1915 yılında yeni hastanenin inşaatına başlanmasına rağmen I. Dünya Savaşı sebebiyle çalışmalar gecikerek 1922 yılında sona ermiştir. 30 yataklı bu hastane; cumhuriyetin ilânından sonra yapılan çalışmalarla 50 yatak sayısına ulaşmış ve Verem Hastanesi adını almıştır. Bu bina yıkılmış, günümüze ulaşmamıştır. 1945 yılında üç katlı Devlet Hastanesi'nin inşaatına başlanmış ve 1946 yılında tamamlanarak hizmete açılmıştır. Taş bina olarak adlandırılan bu bina, daha sonra yapılan ilâvelerle Süleyman Demirel Üniversitesi'ne bağlı olarak kullanılmıştır. 29 Ekim 1979 tarihinde inşaatına başlanan, dört bloktan oluşan, 15.000 m2 kapalı alana sahip yeni Isparta Devlet Hastanesi, 25 Nisan 1986 tarihinde açılmış ve günümüzde hizmet vermektedir. Isparta Bölge Hastanesi (inşa halinde) Isparta Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi Isparta Devlet Hastanesi Gülkent Devlet Hastanesi Doktor Sadık Yağcı Ağız ve Diş Hastanesi Özel Davraz Yaşam Hastanesi Özel Şifa Hastanesi Özel Isparta Hastanesi Özel Kariyer Göz Hastanesi Özel Atanur Göz Hastanesi Özel Vizyon Göz Hastanesi Şehirde Devlet Hastaneleri'nin yanı sıra Süleyman Demirel Üniversitesi'ne bağlı dört hastane bulunmaktadır: Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi , 300 yatak kapasitesi ile klinik hizmeti vermektedir. Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi (yeni bina), 2 Ocak 2001 tarihinde hizmete giren hastane 419 yatak kapasitelidir. Şevket Demirel Kalp Damar Merkezi, 28 Kasım 1999 tarihinde açılan hastane 102 yatak kapasitelidir. Zehra Ulusoy Onkoloji Merkezi, 23 Eylül 2002 tarihinde açılan hastane 40 yatak kapasitelidir. Ulaşım Isparta merkez ilçesine karayolu ile çevresindeki Antalya ve Afyon ve Konya illeri üzerinden ulaşılabilir. D-685 yolu ile Antalya'dan, D-650 ve D-685 yollarıyla kuzey yönünden, Isparta-Eğirdir arasındaki D-330 yoluyla da Konya yönünden şehir merkezine ulaşılabilir. Isparta Süleyman Demirel Havalimanı havayolu ile ulaşım sağlamaktadır. Türk Hava Yolları İstanbul - Isparta arası karşılıklı haftada 3 sefer düzenlemektedir. İdarî yönetim Merkez ilçedeki, 44 mahalle ve 3 belde kasabası doğrudan Isparta'ya bağlı yerleşim birimleridir.[5] Akkent Anadolu Ayazmana Bağlar Batıkent Bahçelievler Binbirevler Çelebiler Çünür Davraz Dere Doğancı Emre Fatih Gazikemal Gülcü Gülevler Gülistan Halıkent Hanifesultan Hızırbey Hisar Işıkkent İskender İstiklal Karaağaç Kepeci Keçeci Kurtuluş Kutlubey Mehmet Tönge Modernevler Muzaffer Türkeş Pirimehmet Sanayi Sermet Sidre Sülübey Turan Vatan Yayla Yedişehitler Yenice Zafer Gülcü Mahallesi Gülcü Mahallesi Gülcü Mahallesi Müftüzade İsmail Efendi'nin mezarı Osmanlı İmparatorluğu döneminde Elhacıvaz, Hacıvaz (1591'de Hacı Ayvaz) gibi isimlerle anılan mahallenin adı 1935'de Gülcü Mahallesi olmuştur. Ününü, Isparta'nın en eski yerleşim yerlerinden biri olmasından çok, Isparta'da Isparta gülü'nün (Rosa Damacena) ilk yetiştirildiği yer olmasına borçludur. Müftüzade İsmail Efendi'nin 1888'de Bulgaristan'ın Kızanlık veya Kazanlık (Bulgarca: Kazanlık / Казанлък) şehrinden getirdiği gülleri Gülcü Mahallesi'ndeki arazisine dikmesiyle Isparta'da gülcülük başlamıştır. Isparta; hâlâ Türkiye gülyağı üretiminin %80'ini karşılıyor durumda olsa da günümüzde Gülcü Mahallesi'nin gülcülükle bir ilgisi kalmamış durumdadır. Merkeze Bağlı Beldeler Büyük Gökçeli (Aşağı, Yukarı, Orta, Yeni) Sav Kasabası (Aşağı, Fatih, Yukarı) Kuleönü Kasabası (Kemal, Okul-Yeni Cami) Isparta (10.000 metre yükseklikten görünüşü) Nüfus Yıl Toplam Şehir Kır 1965[6] 64.730 42.901 21.829 1970[7] 75.166 50.905 24.261 1975[8] 86.043 62.870 23.173 1980[9] 109.972 86.475 23.497 1985[10] 127.898 101.215 26.683 1990[11] 133.061 112.117 20.944 2000[12] 170.713 148.496 22.217 2007[13] 206.186 184.735 21.451 2008[14] 197.169 175.815 21.354 2009[15] 211.614 190.084 21.530 2010[16] 244.045 222.556 21.489 2011[17] 213.511 192.093 21.418 2012[18] 219.904 198.385 21.519 2013[19] 223.430 201.873 21.557 Eğitim Isparta'da Cumhuriyetin kurulduğu 1923'ten 1940'lara kadar biri şehir merkezinde diğeri Yalvaç ilçesinde olmak üzere iki ortaokul eğitim hizmeti sağlamıştır. 1940 yılında Gönen Köy Enstitüsü kurulmuş ve buradan mezun olan öğretmenler şehirdeki eğitim faaliyetlerine katkı sağlamışlardır. 1950 yılında ilk lise açılmış, 1960 yılına kadar lise sayısı dokuza ulaşmıştır.[20] 1969 yılında "Isparta Eğitim Enstitüsü" kurulmuştur. 21 şubat 1976’ tarihinde açılan "Isparta Devlet Mimarlik ve Mühendislik Akademisi" şehirdeki ilk yükseköğretim birimidir.[21] Ayrıca aynı yıl "Meslek yüksekokulu" açılmıştır. 1992 yılında Süleyman Demirel Üniversitesi kurulmuştur. Üniversite bünyesinde yer alan "Göller Bölgesi Teknokenti" bölge sanayisine destek olmaktadır. Kardeş şehirler